Αντωνίου Αλέξανδρος

«ΝΕΟΤΕΡΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ ΣΤΙΣ ΣΕΡΡΕΣ. ΟΙ ΜΕΛΕΤΕΣ ΤΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΤΣΑΚΗ, ΛΕΓΓΕΡΗ ΚΑΙ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΓΙΑ ΤΑ ΝΕΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΚΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ»

Μετά την απελευθέρωση των Σερρών στις 29 Ιουνίου 1913, μια νέα περίοδος ξεκινά για την πόλη: αφενός οι πληγές από την καταστροφική πυρκαγιά επουλώνονται, αφετέρου οι επιτακτικές στεγαστικές και εκπαιδευτικές ανάγκες των πολυπληθών προσφυγικών πληθυσμών που εγκαθίστανται στην περιοχή μετά τη Μικρασιατική καταστροφή αντιμετωπίζονται.

Στο πλαίσιο αυτό και με τις δυνατότητες που παρέχει η νομοθεσία της δεκαετίας του 1920 για την ανέγερση και επισκευή σχολικών κτηρίων στις Νέες Χώρες, τα πρώτα νέα σχολικά κτήρια ξεκινούν να κτίζονται στην πόλη. Πρόκειται για το Α΄ Γυμνάσιο Αρρένων (1926-1929), καθώς και για το Μικτό Εξατάξιο Δημοτικό Σχολείο (Ζ΄ Δημοτικό Σχολείο από το 1929, σημερινό 1ο Δημοτικό Σχολείο, 1929-1930) στον συνοικισμό Κιουπλιά. Η εξασφάλιση χρηματοδότησης, στο πλαίσιο του γνωστού προγράμματος της κυβέρνησης Ελευθερίου Βενιζέλου (1928-1932) για την ανέγερση σχολικών κτηρίων σε όλη τη χώρα, οδηγεί στην υλοποίηση μελετών που εκπονούνται το 1931 από τον αρχιτέκτονα του Υπουργείου Παιδείας Περικλή Γεωργακόπουλο (1904-1975) για δύο δημοτικά σχολεία στις συνοικίες Ανατολής και Ευαγγελίστριας (σημερινό 2ο και 12ο Δημοτικό Σχολείο αντίστοιχα).

Οι προσπάθειες για τη δημιουργία και άλλων διδακτηρίων στην πόλη κορυφώνονται το 1940 με τις μελέτες του αρχιτέκτονα Νίκου Μητσάκη (1899-1941), ο οποίος από το 1930 και για όλη σχεδόν τη διάρκεια της δεκαετίας αυτής βρίσκεται στο πηδάλιο του νεοσύστατου Γραφείου Μελετών του Υπουργείου Παιδείας. Πρόκειται για το Α΄ Δημοτικό Σχολείο, στη θέση του ιστορικού κτηρίου του Τσαλοπούλειου διδακτηρίου (σημερινού 23ου Δημοτικού Σχολείου), το Ε΄ Δημοτικό Σχολείο, σε οικόπεδο επί της οδού Αγ. Σοφίας και το Στ΄ Δημοτικό Σχολείο. Παράλληλα με τις μελέτες αυτές, ο ίδιος αρχιτέκτονας εκπονεί μελέτη για το Γυμνάσιο Θηλέων, στον χώρο της σημερινής πλατείας Ι.Κ.Α. Το ξέσπασμα του ελληνοϊταλικού Πολέμου ματαιώνει την κατασκευή των τεσσάρων αυτών σχολικών κτηρίων και το 1948 ο αρχιτέκτονας του Υπουργείου Παιδείας Σπύρος Λέγγερης (1902-1976) προσαρμόζει την τελευταία μελέτη του Μητσάκη στις νέες ανάγκες, με σκοπό να υλοποιηθεί, χωρίς τελικά αυτό να συμβεί.

Οι μελέτες των παραπάνω αρχιτεκτόνων, που έρχονται στο προσκήνιο μετά από έρευνες στο αρχείο της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών του ΥΠ.Ε.Π.Θ., μας παρέχουν νεότερα στοιχεία για την αρχιτεκτονική του μεσοπολέμου στις Σέρρες (ένταξη των σχολικών κτηρίων στον αστικό ιστό, τυπολογία, μορφολογία, κατασκευή), παρουσιάζοντας με νέα παραδείγματα εκπαιδευτικών υποδομών αφενός τη μετάβαση από την αρχιτεκτονική της «ανάμνησης» στην αρχιτεκτονική της «πρωτοπορίας», αφετέρου τις αναζητήσεις των ευαίσθητων, ταλαντούχων αρχιτεκτόνων μας για μια σύγχρονη ελληνική αρχιτεκτονική στη δύση του μεσοπολέμου.

 Δρ. ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

«New data on the architecture of the interwar period in Serres: the projects of the architects Mitsakis, Leggeris and Georgakopoulos for the town’s new school buildings»

After the liberation of Serres on 29th June 1913, a new era begins for the town: the wounds from the devastating fire are healed and the imperative housing and educational needs of the numerous refugee populations, who settled in the region after the catastrophe in Asia Minor, are treated.

In this context and with the possibilities offered by the 1920’s legislation for the construction and repair of school buildings in the “New Lands”, the first new school buildings start to be built in town. These are the 1st High School for Boys (1926-1929), as well as the six-year Primary School for Boys and Girls (7th Primary School since 1929, current 1st Primary School, 1929-1930) in the settlement Kiouplia. The funding, under the ambitious program of Eleftherios Venizelos’ government (1928-1932) for the construction of school buildings across the country, leads to the realization of architectural projects prepared by Pericles Georgakopoulos, architect in the Ministry of Education, for two elementary schools in the districts of Anatoli and Evangelismos (now 2nd and 12th Primary Schools respectively).

Efforts for creating other school buildings in town culminate in 1940 with the projects of the architect Nikos Mitsakis (1899-1941), who is at the helm of the newly created Architectural Department in the Ministry of Education in 1930 and for almost the entire duration of this decade. These are the 1st Primary School on the site of the historic school building “Tsalopouleio” (current 23rd Primary School), the 5th Primary School on Aghias Sofias street and the 6th Primary School. In parallel with these projects, the same architect designs the Girls' High School on the site of today's IKA square. The outbreak of the Greek-Italian War aborts the construction of the four school buildings and in 1948 Spiros Leggeris (1902-1976), architect in the Ministry of Education, adjusts the recent project of Mitsakis in order for it to be implemented according to the new needs. Neither this project is implemented.

The projects of these architects, which come to the fore after research in the archives of Technical Services of the Ministry of Education, provide us with new information on the architecture of the interwar period in Serres (integration of school buildings in the urban context, typology, morphology, structure), presenting – with new examples of educational infrastructure – both the transition from the architecture of the "memory" to the architecture of the "vanguard" and the pursuit of the sensitive, talented architects for a modern Greek architecture towards the end of the interwar period.