Σαμσάρης Πέτρος

«ΤΟ ΗΡΩΟ ΤΗΣ ΜΕΡΑΡΧΙΑΣ ΣΕΡΡΩΝ. ΈΝΑ ΔΗΜΟΣΙΟ ΓΛΥΠΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ»

Στη θύμηση των πεσόντων στα πεδία των μαχών στρατιωτών και αξιωματικών της θρυλικής Μεραρχίας Σερρών, που αγωνίστηκαν για την απελευθέρωση της πολύπαθης Μακεδονικής γης, ανεγέρθηκε, μετά το 1913, δημόσιο μνημείο σε υπαίθριο χώρο, κοντά στο Σιδηροδρομικό Σταθμό της πόλης.

Το αρχικό μνημείο σε σχήμα οβελίσκου που κατέληγε στην κορυφή του σε οβίδα πυροβόλου, έργο αποκλειστικά των στρατιωτικών δυνάμεων, είχε προσωρινό χαρακτήρα. Υψωνόταν από το 1919, αφιερωμένο στους αθάνατους νεκρούς του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου (1916-1919). Αντικαταστάθηκε στη συνέχεια από το μόνιμο περικαλλές μαρμάρινο γλυπτό του διαπρεπούς καλλιτέχνη Γεωργίου Δημητριάδη του Αθηναίου (1880-1941). Τη φιλοτέχνησή του ανέλαβε, μετά από διαγωνισμό που προκήρυξε το 1919 η Μεραρχία Σερρών. Το «εργολαβικό» συμβόλαιο, που υπογράφτηκε το 1920 ανάμεσα στο γλύπτη και το Διοικητή της Μεραρχίας Σερρών Επαμεινώνδα Ζυμβρακάκη και εναπόκειται σήμερα στη συλλογή των Γ.Α.Κ. – Αρχείων Ν. Σερρών μαζί με το προσχέδιό του, καθόριζε τις προδιαγραφές του καλλιτεχνικού έργου και το χρόνο παράδοσής του.

Η αποπεράτωσή του αργοπόρησε, καθώς μόλις το 1929 μεταφέρθηκε από την πρωτεύουσα στις Σέρρες και εγκαινιάστηκε με μεγάλη λαμπρότητα τον Ιούνιο του 1930.

Πρόκειται για ένα περίοπτο τετράπλευρο αναθηματικό γλυπτό έργο, που μιμείται αρχαιοελληνικό ναΐσκο με δωρικούς κίονες και μία πελώρια περικεφαλαία με λοφίο στην κορυφή του. Οι πλαϊνές κάθετες πλευρές του διακοσμούνται με ανάγλυφη σύνθεση από τη νικηφόρο έφοδο ένοπλης στρατιωτικής ομάδας, όπου ανθρώπινες μορφές συμπλέκονται με τα άλογα και το βαρύ τους οπλισμό με τρόπο παραστατικό και ρεαλιστικό.

Το εξαίρετο αυτό έργο τέχνης ανατινάχτηκε κατά τα έτη 1941-43 από τα βουλγαρικά στρατεύματα κατοχής, στην προσπάθειά τους να εξαλείψουν την υπενθύμιση του παρελθόντος, καθώς προβάλλονταν η κατατρόπωση και η άτακτη φυγή τους.

Το 1959 με Βασιλικό Διάταγμα, συγκροτήθηκε Ερανική Επιτροπή, με σκοπό την αναστήλωσή του. Οι προσπάθειές της ευοδώθηκαν μόλις το 1971. Έτσι, το «ακρωτηριασμένο» γλυπτό μνημείο, μετά από μία τριακονταετία περίπου αποκαταστάθηκε, με πολλούς όμως εμφανείς «τραυματισμούς» και ξαναδόθηκε στους Σερραίους, με σκοπό την ενεργοποίηση της ιστορικής και εθνικής συλλογικής μνήμης.

Δρ. ΣΑΜΣΑΡΗΣ ΠΕΤΡΟΣ

«The Heroon of the division of Serres:

A public sculpture monument of the middle war»

In remembrance of the soldiers and officers of the legendary Division of Serres, who died in the battlefields and fought for the liberation of the tortured Macedonian land, a public monument was erected after 1913 outdoors, close to the Railway Station of the town.

The first obelisk-shaped monument, which ended in a shell of a cannon at its top, and was a work made exclusively by military forces, had a temporary character. It had been raised since 1919, dedicated to the immortal dead in the battlefields of the First World War (1916-1919). Then, it was replaced with the beautiful permanent marble sculpture by the famous artist George Dimitriadis of Athens (1880-1941). He took over its artistic creation after a competition, which was carried out in 1919 by the Division of Serres. The “contracting” contract, which was signed in 1920 between the sculptor and the Commander of the Division of Serres, Epaminondas Zymvrakakis and is now included in the collection of the General State Archives - Files of Serres together with the preliminary draft, defines the standards of the artistic work and its delivery time.

Its completion delayed, as it was transferred from the capital to Serres just in 1929 and it was inaugurated with great pomp in June 1930. It is a conspicuous quadrilateral votive sculpture, imitating a small ancient Greek temple with Doric columns and a huge helmet with a crest at its top. Its adjoining vertical sides are decorated with a relief, presenting the victorious attack of an armed military team, where human figures mingled with horses and their heavy armor in a figurative and realistic way.

This excellent work of art blew up in 1941-43 by the Bulgarian occupation’s forces in their attempt to eliminate the reminder of the past, since their defeat and their rout were depicted.

In 1959, after a Royal Decree, a Fund Raising Committee was created, having as a purpose its restoration. The efforts of the Committee paid off in 1971. Thus, the “amputated” sculpture monument was restored after thirty years approximately, having, however, many obvious “injuries” and was given back to the citizens of Serres, aiming at the activation of the historical and the national collective memory.